Kiedy powstaje majątek wspólny małżonków?
Zawarcie związku małżeńskiego powoduje, iż pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa co oznacza, że każde z małżonków posiada równe prawo do przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania małżeństwa.
Istotne, iż małżonkowie mogą modyfikować powyższą regulację i w drodze zawartej przed notariuszem umowie w formie aktu notarialnego mogą wspólność ustawową rozszerzyć bądź ograniczyć jak również ustanowić rozdzielność majątkową bądź rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Co istotne umowa majątkowa może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Jaki majątek ulega podziałowi wskutek rozwodu?
Majątek wspólny to więc wszelkie dobra, które nabyli małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego każdego z małżonków np. z najmu;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Co nie wchodzi w skład majątku wspólnego i nie zostanie podzielone wskutek rozwodu:
- przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom np. prawa w spółce cywilnej;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków- dopiero wynagrodzenie wypłacone stanowi majątek wspólny małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Kiedy i jak można dokonać podziału majątku?
Podział majątku wspólnego następuje bądź na drodze notarialnej bądź na drodze sądowej przy czym podział musi poprzedzić ustanie wspólności ustawowej. W sytuacji gdy do majątku wspólnego nie należy nieruchomość podział może nastąpić w drodze umowy bez konieczności wizyty u notariusza.
Sądowy podział majątku może nastąpić na wniosek strony/stron złożony w postępowaniu w sprawie o rozwód bądź o separację, z tym że podział majątku nie może prowadzić do przedłużenia postępowania głównego, co oznacza, że wniosek o podział majątku powinien być nieskomplikowany i zgodny.
W sytuacji gdy z podziałem majątku wiązałaby się konieczność uzyskania np. opinii biegłego z zakresu wyceny ruchomości/ nieruchomości bądź konieczność rozliczenia nakładów i wydatków to podział majątku wiąże się z koniecznością wniesienia drugiej odrębnej sprawy przed odpowiednim Sądem Rejonowym (a więc innym aniżeli sądzie właściwym do rozpoznania sprawy rozwodowej) .
Podsumowując podział majątku wspólnego po rozwodzie jest możliwy do przeprowadzenia bez obecności w Sądzie w obiektywnie niedługim czasie. Przy czym, aby podział nie był postępowaniem długotrwałym, nawet kilkuletnim koniecznym pozostaje przede wszystkim zdolność porozumienia rozstających się stron, jak też zdolność czynienia wzajemnych ustępstw co do ustalenia składników majątku wspólnego, ich wartości i sposobu podziału. Zasadą pozostaje jednak, iż emocje i subiektywne racje stron nie pozwalają małżonkom na dojście do porozumienia co determinuje sądowy podział majątku wspólnego.
W takiej sytuacji ważne by należycie przygotować się do postępowania, w szczególności zgromadzić dowody, które mogą świadczyć o wydatkach i nakładach z majątku osobistego małżonka/i na majątek wspólny oraz nakładów i wydatków czynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty, których wartość będzie miała wpływ na ostateczny kształt podziału majątku (m.in. umowy darowizny, umowy sprzedaży, faktury, rachunki, wyciągi z konta bankowego, potwierdzenia przelewów).
W toku sądowego postępowania o podział majątku możliwe jest ustalenie przez Sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym, dlatego jeśli dysponujemy istotnymi i mocnymi dowodowymi świadczącymi, iż małżonek bądź małżonka w sposób rażący i uporczywy nie przyczyniał/a się do powstania bądź powiększenia majątku stosownie do swoich możliwości zarobkowych i sił to zasadnym pozostaje wystąpienie ze stosownym wnioskiem w tym zakresie co pozwoli na uzyskanie wyższej wartości majątku wspólnego od małżonka.
Niewątpliwie sądowy podział majątku jest postępowaniem wymagającym szczególnej wiedzy i doświadczenia, dlatego zasadnym pozostaje posiłkowanie się wiedzą prawników, którzy zadbają o najlepsze interesy klienta oraz będą czuwali nad przebiegiem postępowania sądowego np. poprzez sporządzenie zarzutów do opinii biegłego dokonującego wyceny poszczególnych składników majątku wspólnych wpływającej na wysokość spłat i dopłat.
Po więcej informacji zapraszamy do kontaktu – Kancelaria Radcy Prawnego Piotr Kołodziejczyk, specjalista ds. rozwodów i podziału majątku
